عشایر ایران

معرفی ایلات و طوایف استان خراسان جنوبی

بر اساس نتایج پایه اولین سرشماری ثبتی مبنایی عشایر کوچنده کشور در سال 1399، جمعیت عشایری خراسان جنوبی در دوره قشلاقی  15 هزار و 185 خانوار با جمعیت 63 هزار و 954 نفر و در دوره ییلاقی 16 هزار و 830 خانوار با جمعیت 72 هزار و 257 نفر است.

وسعت و جمعیت استان

استان خراسان جنوبی با ۱۵۱٬۱۹۳ کیلومتر مربع مساحت در شرق ایران واقع شده است. این استان از شمال با خرسان رضوی، از غرب با استان‌های یزدُ اصفهان و سمنان، از شرق با کشور افغانستان و از جنوب با استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان هم‌مرز است. استان خراسان جنوبی، با مصوبه مجلس شورای اسلامی و پس از تقسیم “استان خراسان” به سه استان، در سال ۱۳۸۲ ایجاد شد.

میانگین بارندگی سالانه در خراسان جنوبی، ۱۳۴ میليمتر و ميانگين دماي سالانه، ۱۷٫۵ درجه سلسیوس است. ۹۵ درصد وسعت این استان را عرصه‌های طبیعی در بر مي‌گيرد که از اين ميزان، ۲۲٫۷ درصد بیابانی، ۶۳٫۳ درصد مراتع بیابانی، ۷٫۲ درصد مراتع خوب و متوسط و ۶٫۸ درصد جنگلی است. حدود ۸۸۰٬۳۳۴ هکتار از مساحت این استان، جزء کانون‌های بحرانی فرسایش بادی است که شهرستان قاینات با ۲۴۲٬۴۷۲ هکتار مساحت کانون‌های بحرانی، دارای بیشترین سطح و شهرستان سرایان با ۲۷٬۷۸۷ هکتار، دارای کمترین سطح کانون بحران فرسایش بادی است.

جمعیت: بر اساس سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت استان خراسان جنوبی ۷۶۸ هزار و ۸۹۸ نفر با مرکزیت شهر بیرجند است.

 

جمعیت عشایری

بر اساس نتایج پایه اولین سرشماری ثبتی مبنایی عشایر کوچنده کشور در سال ۱۳۹۹، جمعیت عشایری خراسان جنوبی در دوره قشلاقی  ۱۵ هزار و ۱۸۵ خانوار با جمعیت ۶۳ هزار و ۹۵۴ نفر و در دوره ییلاقی ۱۶ هزار و ۸۳۰ خانوار با جمعیت ۷۲ هزار و ۲۵۷ نفر است.

این در حالی است که بر اساس سومین سرشماری رسمی عشایر کوچنده کشور که در سال ۱۳۸۷ توسط مرکز آمار ایران انجام شده بود، جمعیت قشلاقی عشایر خراسان جنوبی ۷۴ هزار و  ۲۶۶ نفر (۱۴۲۳۱ خانوار) و جمعیت ییلاقی عشایر این استان ۸۱ هزار نفر (۱۵۳۳۱ خانوار) بود.

 

ایلات و طوابف

استان خراسان جنوبی دارای ایل عشایری نمی باشد. طوایف مستقل عشایری این استان عبارتند از:

طایفه مستقل بهلولی، محمودی، اردنی، حیدری، آخوندی، بهمدی، تاج دینی، نخعی، بارانی، تاجیک، دلاکه، عرب صاحبی، نارویی، عنانی، زرک زهی، عرب خرایی، کلندرزهی، نهتانی، عرب، ده مرده، کرد، ماهیرودی، براهویی، پنجگه، جمال زهی، خسروی، دیوانی، زاروزهی، سارانی، شهرکی، شیخی، فوتی زهی، گله بچه، محجوب، یوسف زهی، میلانلو، کمال زهی،نهتانی، نورشاهی، بارفروش، رمضانی، شیبانی، رودینی، سارانی، شیبک، عارفی، حر، کوچال، چشک، عبدالهی، نوری، محمدحسنی، چوبداری، طاهری، توپکانلو، ناصری، لطیفی، میغانی.

 

شهرستان های عشایرنشین

شهرستان های عشایرنشین استان خراسان جنوبی عبارتند از: بیرجند، خوسف، درمیان، سربیشه، قاینات، زیرکوه، نهبندان، سرایان، فردوس، بشرویه، طبس.

 

 تعداد و نوع دام عشایر

نوع دام در اختیار عشایر خراسان جنوبی شامل دام سبک (گوسفند و بز) و سنگین (شتر) است. بر اساس سومین سرشماری رسمی عشایر کوچنده کشور در سال ۱۳۸۷ توسط مرکز آمار ایران، در مجموع عشایر خراسان جنوبی یک میلیون و ۴۵۶ هزار و  ۲۱۴ رأس دام سبک و  ۱۷ هزار و ۷۰۰ رأس دام سنگین در اختیار دارند.

 

مهمترین تولیدات عشایر استان

مهم­ترین تولیدات لبنی: شیر، کشک، قره قوروت و روغن.

 مهم ترین صنایع دستی: قالی، قالیچه و جاجیم.

مهم ترین گیاهان دارویی: زعفران و آنغوزه.