true
true
امروز
جمعه, ۱۳ تیر , ۱۳۹۹ ساعت
true
true
رگ کریمخان DescriptionThe Arg of Karim Khan’ or Karim Khan Citadel is a citadel located in downtown Shiraz, Iran. It was built as part of a complex during the Zand dynasty. It is named after Karim Khan, and served as his living quarters. It is rectangular in shape and resembles a medieval fortress. ساخت ارگ […]
true
رگ کریمخان
DescriptionThe Arg of Karim Khan’ or Karim Khan Citadel is a citadel located in downtown Shiraz, Iran. It was built as part of a complex during the Zand dynasty. It is named after Karim Khan, and served as his living quarters. It is rectangular in shape and resembles a medieval fortress.
ساخت ارگ بین سال‌های ۱۷۶۶ و ۱۷۶۷ میلادی انجام شد و کریمخان بهترین معماران زمان خود را جهت ساخت آن بکار گرفت. او همچنین بهترین مصالح را از داخل و خارج کشور تهیه و ساخت بنا را به‌سرعت تمام کرد. این بنا در دوره زندیه به‌عنوان محل استقرار حکومت و در دوره قاجاریه به‌عنوان محل زندگی فرمانداران محلی استفاده می‌شد. عبدالحسین میرزا فرمانفرما حکم‌ران فارس، دستور به بازسازی مینیاتورهای نقاشی شده در این بنا داد.[۲]
طراحی بنا
نمای شرقی ارگ كريمخان زند – شيراز
بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است. بخش درونی ارگ با ایوان‌ها و اتاقهای نقاشی شده، آبنماها و باغچه‌ها از ظرافت خاصی برخوردار است. سه ضلع شمال، جنوب و غرب هر یک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است. ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی است.
برج و باروی چهارگانه به انضمام خندقی که سابقاً دور آن حفر شده بود نیز نقش دفاعی بنا را بر عهده داشته‌اند. ضخامت دیوارها در پایه ۳ متر و در بالا ۱۲ متر است. ارتفاع برج‌ها نیز ۱۴ متر می‌باشد و از آجر ساخته شده‌اند.
یکی از برج‌های چهارگانه این ارگ مانند برج پیزا کج شده بوده و به این خاطریکی از جاذبه‌های گردشگری شیراز به حساب می‌آمد. روند توقف کج‌شدگی این برج به لحاظ فنی و مهندسی مورد اهمیت قرار دارد.[۳]
توصیف محوطه
نمای بیرون این بنا آجرکاریست و بلندی دیوارهای کنگره دار ۱۲ متر است که در هر گوشه یک برج ۱۴ متری برپا شده.در قسمت لبه‌های دیوار جان پناه‌های بسیار مناسبی جهت دیده بانی و تیراندازی به هنگام جنگ ساخته شده‌است.ظاهر بنا حتی در محوطه داخلی تزیین زیادی ندارد و تنها به نمای داخلی اتاق‌ها محدود میشود.
مصالح عمده به کاررفته دربنا آجر و سنگ می‌باشد که تنها سنگ مرمر به کاررفته و از تبریز آورده شده بود.
ساختمان ارگ دارای دیوارهای بسیار ضخیم و نفوذ ناپذیریست.بیشترین ضخامت دیوارها در دیوارهای بیرونی ارگ وجود دارد.در این دیوارها درقسمت بالا ناودانهایی سنگی جهت باران درست شده و نیز مزقله‌هایی جهت تیراندازی تعبیه شده‌است.
برج‌ها در چهارگوشه ارگ ساخته شده و هر یک ۶متر شالوده دارد.گفته شده در هنگام ساخت این بنا به علت نشست خاک و نامناسب تشخیص دادن خاک شمال غربی جهت ایجاد برج میبایست وزن زیادی را تحمل کند محل ساخت ان چند متر به سمت غرب کشیده شده به همین علت این برج در راستای برج‌های دیگر نیست و به شکل ذوزنقهٔ ناقص درامده است.این برج‌ها دارای سه طبقه مجزا هستند وتوسط راه پله‌هایی به صورت دورانی قابل رفت‌وآمد می‌باشد.در این طبقات دو اتاق وجود دارد یک اتاق جهت استراحت نگهبانان و یک اتاق جهت نگهداری اسلحه.این برج‌ها توسط دری به پشت راه دارد.ورودی ارگ در نمای بیرونی با یک تابلوی بزک کاشیکاری صحنه نبرد رستم با دیو سفید مزین شده که مربوط به دوره قاجار است. نمای کاشیکاری محوطه داخلی در ضلع شرقی بالای در ورودی کاملاً ازبین رفته‌است.
وجود شیر سرها در دور تا دور لبه بام ضمن جلوگیری از تابش مستقیم خورشید در ظهر تابستان به داخل اتاق‌ها در هنگام بارندگی به خوبی از پنجره‌های بزگ گره چینی محافظت می‌کند.
سنگ‌های به کاررفته از جنس سنگ آهک معروف به گندمک می‌باشد.بر روی این سنگ‌ها علامتی است که منحصر به افراد سنگتراش سازندهٔ آن قطعات می‌باشد و به منزلهٔ مهر سنگتراش است.[۴][۵]
ارتباط اتاق‌ها
تمامی اتاق‌ها از قسمت داخل به هم مرتبط میشود و بدون بیرون امدن از فضای داخلی قابلیت رفت‌وآمد دارند.ورودی اتاق‌ها کاملاً روبروی یکدیگر است و تنها یک فضای راهرو مانند بین دو اتاق فاصله انداخته است.
اتاقهای کوچک بالای راهروها که شامل چهار اتاق در هر ضلع میشود با مقرنس و تزییناتی مشابه مزین شده ولی در نقاشی آن مواد و مصالح با درجه کیفیت پایین بکاررفته‌است.
این اتاقهای کوچک در قسمت پشتی دارای پستویی هستند که روبه روی پستوهای پایین ساخته شده‌است.علاوه بر این اتاق‌ها در هر ضلع در دوطرف شاهنشین راهروهای کوچکی وجود دارد که راه ارتباطی با محوطه می‌باشد هیچ ارتباطی با اتاقهای اصلی ندارد.به نظر می‌رسد در راهروها اتاقهای کوچکی ساخته شده که توسط پلکانی به راه رو پایین متصل میشود.این فضا بیشتر جهت استراحت غلامان بوده‌است.
اجزای معماری در داخل اتاق‌ها
رنس
طاقچه‌های بالای دوال
سردر
ازاره‌های اتاق
کفپوش
ارسی
پستو
طاقچه‌های پایین
قطاربندی
کتیبه‌های بالای طاقچه‌های پایین
قوش مقرنس سقف‌ها در هر یک از اتاقهای ارگ منحصر به فرد می‌باشد. و تنها در دیگر اتاق ضلع شمالی وجنوبی سقف‌ها با مقرنس کامل و دوبرابر طاقهای معمول در ارگ کار شده.
نقش مایهٔ داخل طاقچه‌ها ی بالای دوال شامل نقوش تذهیبی می‌باشد.که معمولاً از سه چیز تشکیل شده‌است در قسمت وسط یک نقش بزرگتر و در بالا و پایین ان نقش شاپرک.
شاهنشین
شاهنشین‌های سه ضلع شمالی غربی و جنوبی مرسوم به تالار بلندپایه بهشت پیرایه است.
شاهنشین شمالی برای زمستان بسیار مناسب می‌باشد.دو ستون جلوی این شاهنشین از سنگ یکپارچه معروف به گندمک می‌باشد که بر روی آن تزینات گل شاه عباسی نقش بسته است.در این شاهنشین که نمای بسیار زیبایی دارد یک نیم کاسه مقرنس رو به حیاط وجود دارد و زیر آن بخاری قرار دارد و قسم دوال زیر سقف با مقرنس تزیین شده و سقف کاذب آن چوبی بوده‌است.اتاقهای شمالی کاملاً قرینهٔ قسمت جنوبی می‌باشد.
در جبههٔ غربی شاهنشین اصلی که روب روی حوض بزرگ است قراردارد.این شاهنشین به جای ستون‌های سنگی دارای ستون‌های چوبی با نقوش تزیین مارپیچ است.چوب این ستون‌ها یک تکه و از جنس چوب سرو است و قسمت بالای آن مقرنس کار شده‌است.(قسمت تهتانی ستون چوبی اخیراً مورد مرمت قرار گرفته)شاهنشین ضلع غربی کاربردی تابستانه دارد.
حوض آب
حوض آب با سنگ‌های یکپارچه است که با فواره‌هایی همراه می‌باشد.جنس سنگ آن از نوع آهکی و معروف به اتابک است.این نوع حوض در برابر آب بسیار مقاوم است.
حوض‌های شمالی و جنوبی در امتداد خود آبراهه‌ای دارد که در انتها به یک گودال مکعب شکل سنگی منتهی میشود.
سیستم آبرسانی ارگ
آب این مجموعه از آب قنات رکن آباد معروف به رکنی تأمین شده‌است.این آب از نظر املاح معدنی بهترین آب شیراز محسوب میشده‌است و هم‌اکنون با خراب شدن این قنات سیستم آبرسانی این مجموعه از بین رفته‌است.
حمام ارگ
حوض حمام ارگ کریمخانی
حمام ارگ جزو اولین حمام‌های اختصاصی با این سبک در ایران می‌باشد و جهت استحمام خانواه سلطنتی مورد استفاده قرار میگرفته‌است.
قسمت اول ورود به حمام سربینه آن می‌باشد.در این مکان چهار سکو جهت نشستن و لباس کندن دارد.
در وسط این قسمت حوض هشت گوشی وجود دارد.در گوشه‌ای از سربینه محلی برای گرم کردن فضا توسط آتش و درست کردن چای و قلیان کشیدن تعبیه شده.
در زیر سکوهای سربینه محل گذاشتن کفش و بسته لباس بوده‌است.
کارهایی که در سربینه انجام میگرفته شامل
حجامت
خالکوبی
مشت و مال
صحبت کردن
صرف چای و قلیان کشیدن بوده.
سربینه توسط راه رویی به گرم خانه متصل میشود.
گرم خانهٔ حمام سه قسمت را شامل میشود:
فضای گرم خانه
خزینه
نورخانه
گرم خانه توسط کانال‌هایی که جهت جریان هوای گرم به زیر دیگ خزانه متصل است وجود دارد.
خزینه سه قسمت دارد در قسمت وسط دیگ مسی نصب شده و در زیر دیگ آتش روشن میشده‌است.دو حوض طرفین آن حاوی آب ولرم بوده‌است.[۶]
کاربری
در حال حاضر این مجموعه به عنوان یک بنای تاریخی و دیدنی محسوب میشود.که هرساله افراد زیادی از سراسر دنیا برای دیدن این بنای تاریخی می آیند. و از نزدیک شاهد زیبایی‌های این بنا می‌شوند.
وضعیت موجود
قسمت‌هایی از این بنا به منظور جلوگیری از شدت آسیب دیدگی توسط گروه‌های کارشناس مرمت احیا شده‌است. با این حال با گذشت زمان قسمت‌هایی از طرح‌ها و نقاشی‌ها و مقرنس‌های سقف‌ها از بین رفته‌است.
اما متأسفانه به دلیل نا اگاهی مردم از ارزش و اهمیت بناهای تاریخی شاهد یادگاری‌هایی در قسمت‌های مختلف این بنا میباشیم.ک موجب خراب شدن بنا میشود.همه افراد جامعه باید برای فرهنگ‌سازی این موضوع ومراقبت از میراث‌های با ارزش بکوشیم تا بیش از این آثار با ارزشی که از گذشته برای ایندگان مانده از بین نبریم.[۷]
پیشینه پژوهشی
اخرین پژوهشی که در رابطه با بنای ارگ کریم خان زند صورت گرفته توسط اقای هوشنگ اسفندیاری(دکتری رشته مرمت)صورت گرفته که دربارهٔ معماری و توصیف محوطه و نقوش و تزیینات این بنا تحقیق کرده‌اند.همچنین سرپرست کارگاه مرمت ارگ کریم خان بوده‌اند.
منبع:» ویکی پدیا
ارگ کریمخان که با نام زندان کریمخان نیز شناخته میشود، در سال ۱۱۰۸ هجری قمری و به دستور کریمخان زند، موسس سلسله‌ی زندیه در شیراز ساخته شد. این بنا که از برجسته‌ترین آثار معماری دوران زندیان به شمار می‌رود، هرساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.
ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز قرار دارد. پس از اینکه کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت خود و این مکان را به عنوان مکان زندگی خود انتخاب کرد، به ارگ کریمخان معروف شد. ارگ در خارج دارای ۴ دیوار بسیار بلند ۱۲ متری است که با ۴ برج آجری دایره‌ای شکل با ارتفاع ۱۴ متر و با زاویه‌ی ۹۰ درجه به هم متصل شده‌اند.
در زمان سلطنت سلسله پهلوی از ارگ به عنوان زندان استفاده شد که آسیبهایی به آن وارد شده است. در سال ۱۳۵۰ این ارگ به اداره فرهنگ و هنر وقت واگذار شد. این بنای بزرگ اکنون زیر نظر سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اداره میشود. این بنا در سال ۱۳۵۱با شماره ۹۱۸ به ثبت ملی رسیده است
ارگ کریم خان شیراز یکی از بناهای تاریخی دوران زندیه است که به دستور کریم خان زند در سال ۱۱۰۸ قمری ساخته شد. این ارگ در شهر شیراز و در خیابان کریم خان زند قرار گرفته است و سالانه گردشگران زیادی را جذب می کند.
همانطور که گفته شد معماری این بنا به سال ۱۱۰۸ قمری می رسد که در هر دوره، کابردهای خاص خود را داشته است. برای مثال در دوران زندیان محل زندگی پادشاه بود در صورتی که در زمان پهلوی به زندان تبدیل شد.
معماری ارگ کریم خان شیراز
ارگ کریم خان ۴۰۰۰ متر مربع وسعت دارد و دارای دیوارهای بسیار بلندی که به ۱۲ متر می رسد، است. نمای این بنا، آجر بوده و در واقع طراحی آن هم مسکونی و هم نظامی است. بطور کلی این ارگ به شکل یک ذوزنقه ی ناقص است که گفته می شود علت آن، این بوه که در زمان ساخت، معماران به این نتیجه رسیده اند که قسمتی از خاک شمال غربی برای چنین بنای با عظمتی نامناسب است و در صورت ساخت امکان نشست دارد و در نتیجه تصمیم گرفته شد تا بنا به سمت غرب متمایل شود.
بخش مسکونی ارگ در ضلع شمالی، جنوبی و غربی آن واقع شده است. هر کدام از این بخش ها دارای ۶ اتاق مسکونی و یک ایوان هستند. جالب است بدانید همه ی اتاق ها از داخل به هم وصلند. همه ی اتاق ها و ایوان های با تزیینات خاص آن دوره ومقرنس تزیین شده اند.
ضلع شرقی از بقیه ی ضلع ها به مراتب پر طرفدارتر است. در ورودی ارگ در ضلع شرقی قرار دارد که با یک تابلوی بسیار بزرگ از صحنه ی رزرم رستم و دیو سفید تزیین شده است. این تابلو که کاشیکاری است، در دوران قارجاریه به ارگ اضافه شده است. یکی دیگر از دیدنی های ضلع شرقی، حمام خصوصی پادشاه است که سعی شده بصورت دست نخورده باقی بماند.
الی گشت
true
true
true
شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید
- کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است
- آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد
true
